เสาประตูข้างหนึ่งของด่านประตูสามบาน บริเวณติดกับด่านเจ้าเขว้า ริมห้วยบ้านด่าน หมู่ 2 ต.ป่าหวาย อ.สวนผึ้ง จ.ราชบุรี ถ่ายเมื่อปี พ.ศ.2511 ในหนังสือสมุดภาพราชบุรี ได้กล่าวถึงด่านประตูสามบานไว้ว่า เมื่อเกิดศึกบางแก้ว ในสมัยพระเจ้ากรุงธนบุรี พม่ายกทัพเข้ามาทางด่านประตูสามบาน ด่านเจ้าเขว้า ซึ่งอยู่ทางทิศตะวันตกของเมืองราชบุรีที่ลำน้ำชี ระยะทางเดิน 2 วัน ปัจจุบันเสาประตูดังกล่าวนี้ได้หักหายไปแล้วที่มา :
-พูลศรี จีบแก้ว.(2552). ภาพเก่าเล่าอดีต. พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี, สำนักศิลปากรที่ 1 ราชบุรี กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม. (หน้า 84).
-เจ้าของภาพ : อ.สุรินทร์ เหลือละมัย
-พูลศรี จีบแก้ว.(2552). ภาพเก่าเล่าอดีต. พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี, สำนักศิลปากรที่ 1 ราชบุรี กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม. (หน้า 84).
-เจ้าของภาพ : อ.สุรินทร์ เหลือละมัย
3 ความคิดเห็น:
...ด่านประตูสามบาน ด่านเข้าขว้าว ด่านชายแดนเมืองราชบุรี..
เมื่อย้อนเวลาหาอดีต นับแต่ปี พ.ศ.2504( ปีนี้ 2553) สวนผึ้งเวลานั้นยังเป็นป่าดิบ ผมเดินเท้าเปลือย เปล่าจาก สวนผึ้ง ผ่านจอมบึง ไปยังราชบุรี เพื่อเรียนหนังสือ เส้นทางที่ผมเดินต้องผ่านสถานที่แห่งหนึ่งที่เรียกว่า " บ้านด่าน" พอถึงบริเวณนี้คุณพ่อจะหยุดพักทุกครั้ง ท่านจะหาก้อนหิน ใบไม้ หรือดอกไม้ป่าถ้ามี พาพวกเราไปกราบไหว้สถานที่แห่งหนึ่งที่เป็นเนินเจดีย์ ในดงต้นตะโก ผมและเพื่อนๆไม่รู้อะไรหรอกครับ ผู้ใหญ่ให้ทำอะไรเราก็ทำตาม
เราทำอย่างนี้ทุกครั้งที่ผ่านสถานที่แห่งนี้ จนถึงปี 2511 -2512 ที่เส้นทางปรับเปลี่ยน ทางลูกรังผ่านคอเขาสน บ้านหนองขาม พุ่งตรงไปยังบ้านชัฎป่าหวาย เข้าอ.สวนผึ้ง
ครั้งหน้าผมจะค่อยๆ " ฟื้นร่องรอย เล่าเรื่องราว" ด่านชายแดนด้านตะวันตกของเมืองราชบุรี ซึ่งมีหลายๆด่าน รวมทั้งด่าน ประตูสามบาน ด่านเจ้าขว้าว
วุฒิ บุญเลิศ
บริเวณรอยต่อระหว่างจังหวัดราชบุรี -กาญจนบุรี มีช่องชายแดน หรือจะเรียกว่าด่าน ที่ผู้คนแต่ครั้งอดีตใช้เดินทางเข้าออก ระหว่าง เมือง ราชบุรี กาญจนบุรี กับ เมืองทวาย ของพม่า ซึ่งด่านชายแดนนี้มีชื่อดังนี้
1.ด่าน ช่องเขาหนีบ ช่องทางไปบ้าน ห้วยน้ำขาว พุน้ำร้อน อ.เมือง กาญจนบุรี ช่องทางนี้ใช้เดินทางผ่าน บ้านเมตตา เข้าเมืองทวาย ของพม่า
2.ช่องด่านมะขามเตี้ย อ.ด่านมะขามเตี้ย จ.กาญจนบุรี
3.ด่านหนองไผ่ อ.ด่านมะขามเตี้ย จ.กาญจนบุรี
4.ด่านลำเภา อ.ด่านมะขามเตี้ย
5.ด่านลำทราย อ.ด่านมะขามเตี้ย
6.ด่านโป่งสะแก อ.ด่านมะขามเตี้ย
7.ด่านทับตะโก อ.จอมบึง ราชบุรี
8.ด่านเจ้าขว้าว หรือบ้านด่านหรือ (อาจจะเป็นด่านประตูสามบ้าน ยังไม่ชัดเจน)อ.สวนผึ้ง
9.ด่านพระเจดีย์สามองค์ใต้ ปัจจุบันคือ บ้านทุ่งเจดีย์ ต.สวนผึ้ง อ.สวนผึ้งบริเวณ รร.สินแร่สยาม บ้านผาปกค้างคาว ช่องทางไปบ้านตะโกปิดทอง
ช่องทางชายแดนหรือด่าน ตั้งแต่ ด่านที่ 1 - 6 เป็นช่องทางที่ พม่าเคยใช้ในสมัย พระเจ้ากรุงธนบุรี ในคราวศึกบางแก้ว เขาช่องพราน เพื่อจะลงมายังราชบุรีในปี พ.ศ.2317
ถัดลงมาจะเป็นด่านที่อยู่ในเขตเมืองราชบุรี คือนับแต่ด่านทับตะโกลงมา ด่านที่สำคัญที่สุดของเมืองราชบุรีก็คือ ด่านเจ้าขว้าว/ด่านประตูสามบาน ที่ว่าสำคัญก็เพราะว่าอยู่ใกล้ราชบุรี และกรุงเทพฯมากที่สุด และเรื่องราวของด่าน เจ้าขว้าวถูกกล่าวถึง อย่างน้อยก็ 3 ครั้งครับ โดยเฉพาะในครั้งสงคราม 9 ทัพ ในปี พ.ศ.2328 ที่ทัพพม่าจากทวายยกพลมา 10,000คน และที่ด่านนี้เองที่ทหารไทยและพม่ารบกันถึงขั้นประชิดตัว
เว้นวรรค เพียงนี้ก่อนนะครับ โปรดติดตาม ตอนต่อไป
วุฒิ บุญเลิศ
..เหตุการณ์ด่านชายแดน เมืองราชบุรี ต้นรัชสมัยกรุงรัตนโกสินทร์..
กลับมาที่ ด่านประตูสามบาน/ด่านเจ้าขว้าว ด่านชายแดนเมืองราชบุรีต่อนะครับ ก่อนที่จะเจาะลึกถึง ด่านที่กล่าวถึง ผมอยากจะเรียงลำดับเหตุการณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้นกับเมืองราชบุรี ที่เกี่ยวเนื่องกับด่านเจ้าขว้าว/ด่านประตูสามบานดังนี้
1.ปีกุน พ.ศ.2310 ปีที่สยามเสียกรุงแก่พม่า ทัพพม่าจากทวาย ยกมาราชบุรี รบกับทัพพระเจ้าตากที่ บ้านบางกุ้ง ในครั้งนั้นเอกสาร(ไทยรบพม่า)บันทึกว่า ทัพพม่าพ่ายศึกหนีกลับไปทางด่านเจ้าจว้าว
2.พ.ศ.2317 คือ 10 ปีถัดมา รัชสมัยพระเจ้าตากสิน ในคราวศึกบางแก้ว โพธาราม เอกสารพระชพงศาวดาร ฉบับเจ้าพระทิพพากรวงศ์ ประชุมพงศาวดารฉบับราษฎร บันทึกว่า มีใบบอกแจ้งมาจากชาวด่านว่า มีทัพพม่ามาจากด่านประตูสามบาน พม่าจับชาวด่านไปหลายคน
3.ในปีพ.ศ.2328 ในคราวศึกสงครามเก้าทัพ พระบาทสมเด็จพระพำทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช รัชกาลที่ 1 ทรงพระชนม์ 48 ปี ขณะทรงครองราชได้ 4 ปี ทัพพม่าจากทวายยกมา 10,000 คน เมื่อทัพหน้า ถูกทีแตกที่ทุ่งเขางู ถอยมาปะทะกับทัพที่ 2ที่ท้องชาตรี(ทุ่งจอมบึง)และทั้ง2 ทัพถอยร่นมาที่ด่านเจ้าขว้าว และรบกับทัพสยามถึงขั้นตลุมบอล และพ่ายศึกกลับไปทวาย
4.พ.ศ.2340 พฤศจิกายน แรม 9 ค่ำ ปีที่ 16 ในรัชกาลที่ 1 ครั้งนั้นชาวด่านได้ไปพบหนังสือที่ พม่ามาแขวนหนังสือไว้ที่ด่านชายแดน ร.1 จึงเกณฑ์ทัพเตรียมรับศึก แต่ไม่มีเหตุการณ์สู้รบ
5.พ.ศ.2364 รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ร .2 พระองค์ได้ให้พระเจ้าลูกยาเธิกรมหมื่นเจษฏาบดินทร์ และพระยาวงศาสุรศักดิ์คุมพล 10000 คนไปขัดตาทัพที่ด่านชายแดนราชบุรีซึ่งก็คือด่านเจ้าขว้าว/ด่านประตูสามบาน
6.พ.ศ.2390 สมัย ร.3 คนจีนเมืองสมุทสาคร ก่อการจลาจล ถูกทางการปราบปราม ได้ถอยมาที่บ้านโพหัก บางแพ ได้วางแผนที่จะหนีออกไปทวายทางด่านเจ้าขว้าว
ที่มาอ้างอิง..
*********
วุฒิ บุญเลิศ " เมื่อกะเหรี่ยงสวนผึ้งลุกขึ้นพูด " รายงานฉบับสมบูรณ์โครงการวิจัยประวัติศาสตร์ท้องถิ่นท้องถิ่นภาคกลาง 2546 โดยการสนับสนุนของสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.)
***************************************
ครั้งหน้าถ้ามีเวลา ผมจะเขียนถึง ด่านเข้าขว้าว/ด่านประตูสามบานในวันนี้ครับ
วุฒิ บุญเลิศ
แสดงความคิดเห็น